Jest to kolejny fragment książki Niny Sosińskiej pt. “Magia Motywacji”
Jak najtrafniej mogę sobie odpowiedzieć na pytanie: „Kim jestem?”
Większość z nas przez całe swoje życie poszukuje odpowiedzi na to pytanie. Znalezienie trafnej odpowiedzi jest kluczowe dla osiągania sukcesów oraz zadowolenia z życia, gdyż ułatwia budowanie wiary we własne możliwości, pewności siebie, odkrywanie swoich talentów i dalsze planowanie własnego rozwoju.
W budowaniu trafnej samooceny, czyli świadomości własnych emocji, talentów i określaniu potencjalnych obszarów rozwoju mogą Ci skutecznie pomóc różnego typu analizy oraz informacje zwrotne, które uzyskujesz od innych ludzi.
Na pytanie: „Kim jesteś?” będziesz prawdopodobnie poszukiwać odpowiedzi do końca swojego życia – zawsze bowiem znajdzie się coś, czego o sobie jeszcze nie wiesz.
Opowiem Ci teraz o Oknach Johari.
Koncepcję tę stworzyli Joseph Luft i Harry Ingham i jest to model doskonale opisujący jak budujemy swoją samoświadomość oraz relacje z innymi ludźmi. Tych dwóch psychologów podzieliło obszar naszej samoświadomości na cztery panele, które nazwali Oknami Johari (nazwa Johari została utworzona z kombinacji liter ich imion). Schemat okien Johari znajdziesz klikając tutaj.
Pionowa linia dzieli Twój obszar samoświadomości na dwie części: to, co już o sobie wiesz oraz to, czego jeszcze o sobie nie wiesz. Są takie rzeczy, których nikt o Tobie jeszcze nie wie, ale są również takie, które dostrzegają inni ludzie, a Ty tego nie wiesz.
Pozioma linia dzieli Twój obszar samoświadomości również na dwie części: na to, co inni wiedzą o Tobie oraz na to, czego o Tobie jeszcze nie wiedzą. Jeśli sam/a wiesz o sobie dużo – masz również duży wpływ na to, co chcesz otwarcie komunikować na swój temat innym ludziom. Nie zawsze jednak tak jest, gdyż:
- to, co widzą inni ludzie zwykle nie jest tym, co chcesz im pokazać.
- to, co słyszą inni ludzie zwykle nie jest tym, co do nich mówisz.
- to, jak inni ludzie oceniają Twoje wyniki, nie jest współmierne do wysiłku, który wkładasz w wykonywanie swojej pracy.
Zajrzyj teraz w swoje Okna Johari – w okna Twojej samoświadomości.
OKNO “OTWARTE”
Pierwszy panel stanowi okno otwarte – tam jest wszystko, co Ty wiesz o sobie i co inni ludzie o Tobie wiedzą, gdyż otwarcie i świadomie, różnymi kanałami komunikacji przekazujesz im te informacje. W tym oknie znajduje się wszystko, co otwarcie komunikujesz innym ludziom na swój temat i jednocześnie to, co inni zrozumieli na mój temat. Kiedy po raz pierwszy się spotkamy to okno prawdopodobnie nie będzie zbyt duże. Dlaczego tak jest?
OKNO “ŚLEPE”
Pewnych rzeczy obawiamy się komunikować ludziom, których nie znamy. Innych im nie mówimy, gdyż stanowią nasze sekrety, nasze skarby, lub nasze pięty Achillesa. Wobec nieznajomych zakładamy zwykle bezpieczne maski, znacznie różniące się od twarzy, które pokazujemy naszym przyjaciołom, czy rodzinie. Wśród ludzi obcych zwykle staramy się pokazać z jak najlepszej strony, chcemy wywrzeć na nich dobre wrażenie i robimy to czasem w sposób niespójny z naszym prawdziwym Ja. Myślę, że to może być powód, dla którego ludzie przyklejają nam wówczas różne łatki, gdyż podświadomie wyczuwają ten brak spójności, oczywisty dysonans…
To właśnie te łatki zgromadzone są w panelu znajdującym się po prawej stronie Twojego otwartego okna. Ten panel nazwano Oknem Ślepym – to okno jest pełne takich ślepych punktów – ukryte jest w nim to, co inni wiedzą na Twój temat i czego Ty niestety nie jesteś świadom/a. Ludzie próbują się zwykle komunikować ze sobą przez pierwsze – „otwarte” okno. Komunikacja ta może być jednak zakłócana przez nieodpowiednio dobrane słowa, niejasne, niezorganizowane wypowiedzi, czy też sygnały wysyłane za pomocą „języka ciała”. Doskonale wyczuwamy brak spójności języka ciała ze słowami, które wypowiada do nas nadawca komunikatu, zauważamy emocje, które nim rządzą, potrafimy rozpoznać kłamstwo, zdenerwowanie oraz manipulację. W takich sytuacjach, osoba słuchająca natychmiast wpisuje negatywną opinię na temat nadawcy w jego „ślepe okno”. Jeśli relacje są konstruktywne – szybko następuje wyjaśnienie i przyklejone „łatki” – słowa krytyki zostają usunietę z obszaru ślepego okna.
W tym oknie znajdziesz swoje zachowania, które mają znaczenie dla innych ludzi i wywierają na nich silny wpływ, ale Ty niestety nie zdajesz sobie z tego sprawy – one znacząco obniżają Twoją skuteczność zawodową i utrudniają budowanie dobrych relacji z innymi ludźmi. Najczęściej właśnie tutaj znajdziesz wszystko to, co frustruje innych w Twoich zachowaniach. W ślepe okno potrafią zaglądać jedynie ludzie odważni, którym zależy na ciągłym rozwoju, samodoskonaleniu się i poprawie uzyskiwanych wyników. Większość ludzi woli nie wiedzieć, co jest w tym oknie – zaburza to bowiem ich strefę komfortu. Jeśli tam zajrzysz prawdopodobnie dowiesz się o sobie wiele zaskakujących, często nieprzyjemnych rzeczy, z którymi trudno Ci będzie się pogodzić – najpierw poczujesz złość, potem prawdopodobnie powiesz, że to, co tam widzisz jest niesprawiedliwe, nieuczciwe, złośliwe… Czy wiesz, co ludzie umieszczają na Twój temat w Twoim ślepym oknie?
Jeśli stworzysz dobre relacje z innymi ludźmi i będziesz zadawać im otwarte pytania na ten właśnie temat – możesz to wiedzieć. Przykładami mogą być pytania menedżera do podwładnego: „Co mógłbym robić lepiej, aby jeszcze bardziej pomagać Ci w realizacji zadań?”, lub „Co możesz mi powiedzieć na temat moich zachowań, które obniżają Twoje zaangażowanie?”. Jednakże masz absolutną rację – niewielu menedżerów zadaje takie pytania, nie chcą tego wiedzieć, a inni ludzie często obawiają się im otwarcie o tym mówić – z tego powodu przeprowadzamy oceny 360 stopni, czy też projekty coachingu służące zwiększaniu samoświadomości. W odkrywaniu Twoich ślepych punktów będzie Cię również skutecznie wspierać test osobowości zawodowej Facet5.
Możemy zrobić dużo dobrego dla rozwoju osobistego ludzi przekazując im precyzyjne informacje na temat wpływu ich zachowań na otoczenie. Jeśli podczas rozmowy nie patrzysz ludziom w oczy – nie będą Ci ufali. Jeśli nie będziesz uważnie słuchać ludzi – również nie zdobędziesz ich zaufania. Zwykle inni ludzie uznają Ciebie za interesującą osobę, jeśli Ty sam/a okazujesz im prawdziwe zainteresowanie. Językiem ciała przekazujemy innym ludziom ponad 60% komunikatów. Niestety zwykle tego ani nie widzimy, ani nie słyszymy. To, co możemy zobaczyć – to są jedynie reakcje innych ludzi. Niestety czasami nawet tego nie chcemy zauważać – często w takich sytuacjach chowamy głowę w piasek lub patrzymy w inną „bezpieczniejszą” stronę. Jeśli ktoś życzliwy nie przekaże Ci konstruktywnych informacji zwrotnych na temat efektów Twoich zachowań – być może nigdy nie uda Ci się zrealizować swoich marzeń i planów zawodowych. Odkrywanie i usuwanie ślepych punktów wymaga pewności i wiary w siebie. Jest to trudny obszar działań, gdyż dotyczy odkrywania braku kompetencji, z czego zwykle ludzie nie zdają sobie sprawy. Mechanizmy obronne, które pojawiają się u większości ludzi i zwykle stanowią dobre wytłumaczenie do niepodejmowania żadnych działań, to: zaprzeczanie, ignorowanie, racjonalizacja… Wielu z nas nie chce wcale spoglądać w swoje „ślepe okno” uznając je za krzywe, niepotrzebne im zwierciadło.
OKNO “UKRYTE”
Kolejny panel stanowi okno, w którym jest to, co Ty wiesz na swój temat, ale inni tego nie wiedzą, gdyż z różnych powodów nie chcesz im tego otwarcie komunikować. Jeśli ludziom zaufasz – będziesz się dzielić się z nimi tymi informacjami i ten panel będzie się stopniowo zmniejszał powiększając przy tym Twoje pierwsze – „otwarte okno”.
OKNO “NIEZNANE”
W ostatnim oknie ukryte są informacje na Twój temat, które w danej chwili ani Tobie, ani innym nie są jeszcze znane – coś, co odkrywamy na swój temat w zupełnie nowych, często ekstremalnych sytuacjach. W oknie o nazwie „nieznane” jest to, czego Ty jeszcze o sobie nie wiesz i czego ja również jeszcze o Tobie nie wiem. Czasami może to być coś, czego bardzo się obawiasz, czasami jest to coś, czego się zupełnie nie spodziewasz. Czym mniejsze jest to okno – tym większa jest Twoja samoświadomość i tym trafniej odpowiadasz sobie na pytanie: „Kim jesteś?”. Czy pamiętasz jakieś sytuacje ze swojego życia, które spowodowały zmniejszenie tego obszaru i zwiększenie Twojej samoświadomości?
Może są to jakieś akty wielkiej odwagi i bohaterskiego zachowania, może jest to coś, o czym chcesz zapomnieć? Pamiętam bardzo wyraźnie pewne wydarzenie z mojego dzieciństwa. Jeździłam dosyć dobrze na łyżwach i wybrano mnie do reprezentowania szkoły na zawodach sportowych. Niestety podczas biegu okazało się, że zamiast prowadzić w sztafecie – jestem w nim na ostatnim miejscu i wtedy wycofałam się z biegu. Przegrała przez to cała moja drużyna. Do dziś nie mogę uwierzyć w to, co wtedy zrobiłam. Od tej pory zawsze sobie powtarzam, że do wyznaczonego celu trzeba dobiec lub dojść nawet na czworakach – nie ważny jest czas, ani wynik – ważne są: upór i determinacja… To doświadczenie nauczyło mnie nie tylko pokory, ale również pokazało, że talent, sukces oraz wyniki są bardzo względne – zależą w dużej mierze od tego, do kogo się porównujemy i na ile jesteśmy zdeterminowani do dalszego doskonalenia naszych umiejętności.
Okna Johari pokazują nam, że w pełni możemy rozwijać się tylko poprzez ciągłą świadomą komunikację ze swoim wnętrzem oraz z innymi ludźmi.
Jest bardzo ważnym, aby poznawać siebie na obydwa sposoby – poprzez samopoznawanie oraz poprzez spoglądanie na siebie oczyma innych.
Model okien Johari wyraźnie obrazuje, że przy poszukiwaniach odpowiedzi na pytanie: „kim jestem?” powinniśmy zarówno pokazywać siebie innym ludziom jak i pytać ich o opinię na nasz temat oraz słuchać przekazywanych nam informacji zwrotnych.
Poszukiwanie odpowiedzi na pytanie:, „kim jesteś?” wiąże się w dużej mierze z odkrywaniem tego, czego jeszcze o sobie nie wiesz.
Twoja chwila refleksji:
- Opowiedz swojemu przyjacielowi o oknach Johari i zapytaj go: “Co możesz mi powiedzieć o mnie, z czego prawdopodobnie ja nie zdaję sobie sprawy?”
- W jaki sposób rozwijasz świadomość swoich talentów (silnych stron) oraz swoich obszarów rozwoju?
- Kto i w jaki sposób może Ci pomóc identyfikować Twoje „ślepe punkty”?
- Co może Ci pomóc w usuwaniu Twoich „ślepych punktów”?
Niektórzy ludzie skutecznie zwiększają swoją samoświadomość, ale wcale nie podnosi to ich motywacji. Koncentrują się głównie na tym, czego nie potrafią i nie mogą zmienić, mówią o swojej bezsilności, słabości, braku umiejętności, wykształcenia, czy też wpływu na to, co ich spotyka no i oczywiście o braku pieniędzy na realizację swoich pomysłów. Tego typu nastawienie powoduje coraz większy niepokój, poczucie winy i frustrację. Ludzie o negatywnym stylu myślenia tworzą negatywne obrazy przyszłości, co jedynie wzmacnia w nich poczucie niezadowolenia i odbiera energię do dalszego działania. Negatywne myślenie, które zwykle jest owocem frustracji powoduje coraz większą frustrację, a ta staje się pożywką dla przyszłych niepowodzeń.
Jak zamieniać frustrację w motywację?
Człowiek staje się tym, co najczęściej o sobie myśli – powoli upodabnia się do obrazu, jaki maluje w swojej wyobraźni na swój własny temat. Nie wystarczy odkrywać prawdę na swój temat, trzeba jeszcze aktywnie tworzyć swój obraz. Pomaga w tym pozytywne myślenie – myślenie w kategoriach rozwiązań, a nie problemów, koncentrowanie się na tym, czego chcesz, a nie na tym, czego nie chcesz i wiara we własne możliwości. Tę ostatnią kształtują Twoje przekonania. Są dwa rodzaje przekonań – te, które dodają Ci siły i te, które ją odbierają – pobudzając przy tym Twoją frustrację. Twoja motywacja zależy w dużej mierze od tego, którym z nich poświęcasz codziennie więcej uwagi. Sztuka samomotywacji polega na pozbywaniu się ograniczeń, które odbierają Ci energię i nie prowadzą do realizacji celów.
Aby tego dokonać, musisz wrócić do źródeł ograniczających Cię przekonań i zacząć je zmieniać właśnie w tym punkcie. Ograniczające Cię przekonania są często opiniami na Twój temat innych ludzi, ważnych dla Ciebie w pewnym momencie życia ludzi, lub wytworem Twojej własnej wyobraźni, która tworzy obrazy na podstawie dotychczasowych doświadczeń. Nic dwa razy się nie zdarza, ludzie patrzą na Ciebie z różnych perspektyw. Zmiana ograniczających przekonań polega na zastępowaniu ich przekonaniami o Twoich nieograniczonych możliwościach, na poszukiwaniu rozwiązań, a nie koncentrowaniu się na problemach, na szczegółowym określaniu tego, czego tak naprawdę chcesz i do czego dążysz. Jest jednak jeden ważny punkt, o którym powinnaś pamiętać – Twoje rozwiązania nie powinny przysparzać problemów innym ludziom, których te sprawy również dotyczą. Wszystko, co zdarza się w Twoim życiu jest wynikiem tego, co myślisz na swój temat i tego, co robisz – przejmuj za to całkowitą odpowiedzialność – tylko wtedy możesz samodzielnie zarządzać swoim życiem, tylko wtedy przejmujesz nad nim pełną kontrolę.
Twoja chwila refleksji:
- Jakie przekonania stanowią największe ograniczenia w realizacji Twoich marzeń?
- Co stanowi źródło tych przekonań? Kiedy one powstały?
- Jakimi przekonaniami na swój temat chcesz je zastąpić?
- Co Ci w tym pomoże?
- W czym pomoże Ci zmiana ograniczających przekonań?